Miłość zwycięża osamotnienie, czyli żałoba po katolicku.

 Niewiasto, czego płaczesz? Kogo szukasz?

Przed kilkunastu laty leżałyśmy we trzy na jednej sali w szpitalu onkologicznym.  Każda lepiej lub gorzej, próbowała sobie poradzić z chorobą, ze świństwem, które tłoczono nam do żył i z sobą samą.

Pewnego dnia do jednej z nas przyszła w odwiedziny krewna. Usiadła. Nie wiem, ile czasu była przy jej łóżku, ale dla nas wszystkich było to jak wieczność.

Zastygła bez słowa. W niemym bólu tak despotycznym, że nam – i bez tego ledwie leżącym – niemal brakowało powietrza. Zdawało się, jakbyśmy wszystkie trzy nie istniały. Była tylko owa krewna ze swoim własnym cierpieniem, którego byłyśmy zaledwie tłem, chyba nawet nie przyczyną... Kiedy wyszła, odetchnęłyśmy z ulgą. Wróciło nam prawo do własnego istnienia i własnego cierpienia. Od tamtej pory, kiedykolwiek spotkałam się z członkami rodziny osób chorych na raka, kładłam im na serce, aby nie terroryzowali chorych własną egocentryczną rozpaczą.

Żałoba boli. I tak ma być. W końcu śmierć wydziera nam możliwość przebywania z osobą, którą kochaliśmy. Trzeba ten ból wypłakać, ukołysać wspomnienia, pozwolić się ranie z czasem zabliźnić. Ale kiedy ból staje się dyktatorem, to znak, że nie płaczemy z tęsknoty. Opłakujemy samych siebie, a ściślej biorąc hodujemy udramatyzowane ego, które zmierza do rządów absolutnych nad resztą naszego życia i – jeśli tylko się uda – nad tymi, którzy znajdą się w naszym pobliżu. Taką dyktaturę trzeba koniecznie i czym prędzej obalić. Nie ma nic wspólnego z żałobą, choć na taką chce wyglądać.

 

Czemu szukacie żywego wśród umarłych?

Żałoba pogańska nie ma wyjścia: albo podda się całkowitej rozpaczy, albo będzie się utulać w miękko brzmiących sentencjach, jakoby umarli żyli dalej w naszej pamięci. Formą dbania o byt naszych zmarłych będzie wtedy dostarczanie na groby podgrzewanych wspomnień i odświeżanych uczuć przybranych w wieńce i oświetlanych zniczami. Takie trochę duchowe Dziady.

Prawda jest jednak taka, że w naszej pamięci żyją co najwyżej wspomnienia o naszych zmarłych i nic więcej. Oni sami nie zamieszkują naszych serc. Tak jak tu na ziemi, tak i tam żyją własnym życiem. Tyle, że przekroczyli już próg czasu i przestrzeni. Ich byt nie karmi się naszą pamięcią, uczuciami, nie ogrzewa ich płomień zniczy i nie koi ich widok pięknych kwiatów. Tak naprawdę mają inne potrzeby, które jesteśmy w stanie, a nawet powinniśmy spełnić.

Potrzebują naszej modlitwy za nich, naszych drobnych (a może i większych) wyrzeczeń i jałmużny spełnianych w ich intencji. Najbardziej jednak potrzebują Mszy Świętej odprawianej w ich intencjach, ponieważ jak nic innego, ma ona moc wydobyć ich ze stanu oczyszczenia i wprowadzić w Krainę Szczęścia przekraczającego wszelkie nasze wyobrażenie, do której zresztą my także (mam nadzieję) w głębi naszych serc wzdychamy. Jest to realna i wymierna (po Tamtej Stronie) pomoc naszym zmarłym.

Problemem w naszych czasach jest ogólne zamieszanie, które myli uczucia z wiarą i świat wewnętrzny z transcendencją. Dlatego zdaje się w pierwszym odruchu, że to wspomnienia, kwiaty i znicze są ważniejsze. Dla nas – bo są z naszego świata. Dla nich pomocne jest to, co sięga ich świata, a to już są sprawy wiary, a nie naszych wewnętrznych uczuć. Trudno jest uchwycić wymierność troski o dusze w czyśćcu cierpiące. Ale czy nie na tym właśnie polega wiara, że działamy w nadziei ujrzenia skutków dopiero w Niebie?

 

Nie zatrzymuj Mnie! Jeszcze bowiem nie wstąpiłem…

Pozwolę sobie tu na nadinterpretację słów Pańskich. Chodzi mi bowiem o wielką krzywdę, jaką nieświadomie i z dobrymi intencjami wyrządzamy naszym bliskim zmarłym, kiedy z miłości do nich od razu po śmierci wynosimy ich na prywatne ołtarze.

Swój niewątpliwy i niechlubny udział mają teolodzy i nauczyciele wiary, którzy przez ostatnie dziesięciolecia poszerzają ucho igielne wiodące do Nieba i zwężają szeroką i przestronną drogę wiodącą do zatracenia. Usypiają tym z jednej strony naszą czujność i sprawiają, że nie bierzemy na poważnie słów apostoła „zabiegajcie o wasze zbawienie z bojaźnią i drżeniem” oraz „cierpliwość Pana uważajcie za zbawienną”. Z drugiej strony, kiedy myślimy czy to o naszej własnej, czy o czyjejś śmierci, zręcznie omijamy wszelkie myśli mogące budzić niepokój, wykluczając jakąkolwiek możliwość potępienia i jednym susem przeskakując prawdopodobieństwo oczyszczenia. Zostaje dzięki temu błoga pewność, że śmierć musi prowadzić prościutko do Nieba.

Spójrzmy jednak trochę zdroworozsądkowo w nasze własne serca. Czy przyglądając się sobie mamy ochotę wykrzyknąć „sancto subito”? A znamy siebie lepiej, niż ktokolwiek inny. Co więcej, im jesteśmy starsi, tym pokorniej (Co daj Panie Boże, amen!) spoglądamy na własną kondycję duchową, niezależnie od tego, jak widzą nas ludzie.

A więc, per analogiam, nawet jeśli ktoś wydawał nam się najświątobliwszy lub przeszedł niewyobrażalne cierpienia, nie dajmy się uwieść pokusie kanonizacji. Jeden Pan Bóg jest w stanie osądzić, czy umierając potrzebował oczyszczenia, czy mógł wznieść się prosto do Nieba.

Na wszelki wypadek zatroszczmy się o naszych zmarłych. Kto wie, ile wysiłku, modlitw i ofiary potrzebują, aby oczyścić się z tego, co było ukryte za życia…

Nie zostawiajmy naszych bliskich bez pomocy. Nie zatrzymujmy ich w czyśćcu przez sentyment, nasze sądy lub zaniedbanie. Być może jeszcze nie wstąpili.

 

Przyjdzie zaś kiedyś ten dzień, kiedy i my staniemy za progiem życia i obejrzymy się na tych, co jeszcze zostali w nadziei na pomoc i miłosierdzie.

 

 

ABC czyli Atlas Bakcyli Chrześcijańskich: C jak Cudowności

Z cudami jest ten problem, że dla wiary są jak defibrylator, ale jeśli będą niewłaściwie wykorzystane, mogą tylko zaszkodzić.

Bakcyl stary jak świat: obojętnie, czy jesteśmy głęboko, płytko, czy nie-wierzący, czy przyznajemy to otwarcie, czy gorąco zaprzeczamy, kątem oka wypatrujemy jakiejś manifestacji, teofanii, czegoś, co  nadprzyrodzoną siłą nie znoszącą zaprzeczenia ani sprzeciwu wedrze się w szare życie – cudu.

I nie ma w tym nic złego. Cud też – by tak rzec – stworzenie Boże. Czemu więc miałby być szkodliwy? Czemu podchodzić do niego ostrożnie, a nawet (nieco) przed nim się bronić?

Przychodzą mi na myśl cztery sytuacje z Ewangelii, na których chciałabym oprzeć moje rozważania:

 

„Nie samym chlebem żyje człowiek” – odpowiada wycieńczony z głodu Jezus, w obliczu możliwości przemiany kamieni w pożywienie. Nie należy bagatelizować pierwszego kuszenia. To nie miało być zaspokojenie zachcianki, tylko czterdziestodniowego głodu. Sytuacja graniczna, usprawiedliwiająca oczekiwanie cudu. Jednak Jezus odmówił ingerencji w rzeczywistość. Tak jak zwlekał z uzdrowieniem Łazarza, pozwalając mu umrzeć. Miał po temu ważne powody. Nieumiarkowane pragnienie cudu w sytuacji – z naszego punktu widzenia – absolutnie koniecznej, domaganie się go, szantażowanie Boga („Jeśli nie zobaczę, nie uwierzę”) kryje przewrotną modlitwę: „Bądź wola moja”. Tymczasem Bóg może uznać, że ważniejsze od rozwiązanego problemu, zdrowia, czy nawet życia jest – ot, choćby zbawienie duszy. I cudu nie uczyni, dla naszego dobra.

 

„Nie szukaliście Mnie dlatego, że widzieliście znaki, ale że jedliście chleb do sytości” – wyrzuca Jezus tłumom, które ciągną za Nim wiernie na pustkowie.

Jezus czyni cuda po to, żeby Izraelici uwierzyli w niewiarygodne: że On JEST Synem Ojca i dokonuje Jego dzieł Jego mocą. W innym miejscu wręcz prosi: „Jeśli nie wierzycie Moim słowom, wierzcie przynajmniej Moim dziełom”. Tymczasem tłum „wiernych” jest ciągle głodny nowych cudów. Ze znaków wzbudzających wiarę, uczynił sobie „doładowanie akumulatorów”. Co jakiś czas potrzebuje i poszukuje nowej dawki.

Cuda nie umacniają wiary, dlatego nie dzieją się seryjnie. Bóg wychowując wiarę świętych zawsze prowadzi ich przez noc duchową. Im większy mistyk, tym większej ciemności doświadcza, z tym większą desperacją przedziera się przez słabość natury ludzkiej, wypowiadając wiernie, często wbrew uczuciom, wbrew życiu walącemu się na głowę, a nawet wbrew rozumowi: „Wierzę, zaradź memu niedowiarstwu!”

Z tej dramatycznej szamotaniny trwającej nieraz kilka, kilkanaście, a nawet kilkadziesiąt lat, wychodzi – za łaską Bożą – jako gwałtownik jaśniejący wiarą (wiernością) i godny oglądania Boga twarzą w twarz. 

W karmieniu się cudami kryje się jakiś rodzaj lenistwa, które oczekuje, że ponadnaturalne interwencje zmuszą nas do uznania istnienia i mocy Bożej, nie wymagając od naszej woli wysiłku wiary.

 

„Nigdy was nie znałem. Odejdźcie ode Mnie, dopuszczający się nieprawości” – Jezusowe oświadczenie mrozi krew w żyłach tym, którzy legitymowali się czynieniem cudów w Jego imię. O jaką nieprawość może tu chodzić? Wygląda mi to na pułapkę, jaką jest „posiadanie” łask, darów i charyzmatów. Przywłaszczenie sobie Bożej mocy i Bożej chwały.

Kiedy patrzę na świętych cudotwórców, wszyscy zgodnie wypierają się cudów, które zdarzyły się za ich pośrednictwem. Utrzymują, że wszystko uczynił Bóg, a ich udział jest w cudzie przypadkowy i właściwie prawie żaden. I w sumie mają rację, ponieważ pokora pozwala im widzieć rzeczy, siebie samych i Boga takimi, jakimi są.

Cudotwórcy, którzy uwierzyli w immunitet swoich charyzmatów wpadają w tę pułapkę razem z „maluczkimi”, którzy w prostocie serca uznali moc wychodzącą od ich duchowych herosów za gwarancję zażyłości z Bogiem i powierzyli swoją wiarę ich domniemanej świętości.

Dlatego nie należy zżymać się na Kościół Święty za Jego pozornie przesadny sceptycyzm i opieszałość w zatwierdzaniu objawień i wynoszeniu na ołtarze. Historia dostarcza zbyt wielu przykładów na zbyt pochopne i entuzjastyczne „imprimatur” wydane świętym-za-życia.

Teraz chyłkiem przemyka się pytanie, jak to możliwe wpaść w pychę i działać cuda mocą Bożą, ale tym problemem zajmiemy się w innym artykule. Teraz niech wystarczy wniosek, że cuda to nie owoce, po których poznaje się drzewo.

 

„Nie z tego się cieszcie, że duchy się wam poddają, ale że wasze imiona są zapisane w Niebie” – tak Jezus studzi uczniów powracających z pełnej sukcesów wyprawy apostolskiej. Zaiste, niemała to rzecz, zdobywać serca, móc uzdrawiać, wskrzeszać, a nawet – będąc jedynie człowiekiem – rozkazywać potężnym duchom ciemności. Tak samo jak bycie naocznym świadkiem działania mocy Bożej. Ale Jezus zaleca zdrowy dystans: w tym wszystkim chodzi tylko (!) o nasze imiona zapisane w Niebie.

 

Jeśli zaś pozwolimy dawkować sobie słodkie cuda i gorzką noc wiary według recepty Boskiej Opatrzności, po jakimś czasie zasłona materii uniesie się nieco i zobaczymy, że cudem ogromnym i teofanią jest to, co – w niewiedzy swojej – uznawaliśmy za przewidywalną i zamkniętą w swoich prawach rzeczywistość.

nokturn bezsenny

na koniec dnia

cóż za korzyść masz

zdobyłeś świat

a duszęś stracił